دکتر امیرحسین جلالی ندوشن، روانپزشک و روان‌درمانگر، در اولین نشست از مجموعه نشست های انجمن جامعه شناسی ایران در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، جهت بازخوانی تجربه جنگ در سخنرانی خود به “انواع مواجهه‌ها با جنگ” پرداخت.
او با استناد به مقاله روانکاوان اجتماعی آمریکایی، نیل آلتمن و جودی دیویس، بیان کرد که رویدادهای هولناک (مانند ۱۱ سپتامبر) لزوماً جهان را دگرگون نمی‌کند، بلکه این نگاه ما و تجربه‌مان از جهان است که تغییر می کند، نه صرفاً جهان به خودی خود. تروما عرصه‌هایی که پیش تر امن فرض می شد را نفوذپذیر می‌کند و ما را مجبور به سازگاری با واقعیت‌هایی می‌سازد که پیشتر نادیده گرفته بودیم. به گفته او، جنگ ۱۲ روزه آنچه را که سال‌ها بر ما عارض شده بود، باورپذیر کرد.
دکتر جلالی تجربه شخصی خود را به عنوان روانپزشک و روان‌درمانگر در تهران در طول این ۱۲ روز شرح داد. او مشاهده کرده بود که درمانگران، به دلیل آسیب‌پذیری‌هایی که پیشتر به شکل حرفه‌ای پنهان می‌شد، درخواست لغو جلسات می‌دادند یا صرفاً تماس تلفنی و سکوت را ترجیح می‌دادند. در بیمارستان روانپزشکی، بیماران سایکوتیک در ابتدا آشفته شدند، اما زود آرام شدند زیرا انگار صدای انفجارها با وحشت همیشگی آن‌ها همسو شده بود؛ در حالی که جامعه درگیر نوعی پسرفت روانشناختی بود. رقص و موسیقی در بخش، نه برای شادمانی، بلکه برای جلوگیری از سکوت بود که به اندازه انفجار ترسناک می‌نمود. او همچنین به پناهگاه قدیمی بیمارستان اشاره کرد که به عنوان نمادی از یک “واقعیت مهیب سرکوب‌شده”، در این دوره دوباره به چشم آمد.
او تأکید کرد که جنگ نه تنها جسم، بلکه “امکان بودن با دیگری و امکان اندیشه و هم‌اندیشگی” را نیز از بین می‌برد. دکتر جلالی به نقل از جودیت هرمان بیان کرد که “درمان تروما بازسازی رابطه‌ایست که در آن حضور مهم‌تر از کلمات است”. او بر نقش “شاهد بودن” (being witness) تأکید کرد که فراتر از مشاهده صرف است و مستلزم بیان راستین آنچه دیده شده می باشد. وی به نیاز جامعه برای پردازش جمعی قطعات و تکه‌های پراکنده واقعیت، در جستجوی معنا، اشاره کرد.
دکتر جلالی به روایتی چندلایه و درکی چندلایه از واقعیت‌ها دعوت کرد و پیشنهاد داد لازم است از نگاه متصلب روزمره سیاسی به عشق و نفرت‌ها فراتر رویم. در نهایت، او بیان کرد که این جنگ “جهان را عوض نمی کند مواجهه ما را با جهان عوض خواهد کرد” و وضعیت را برای درک بهتر، چه در داخل و چه در سطح بین‌المللی، دیدنی‌تر ساخت. شنیدن این تجربه‌ها برای ساختن روایت‌های کلان و تحلیل وضعیت فعلی حیاتی است.
